“Zojuist ontvangen wij het bericht dat er een moordaanslag is gepleegd op het leven van president John Fitzgerald Kennedy”. Zo luidde op vrijdag 22 november 1963 om 8 uur ’s avonds het openingsbericht van het Journaal. Bijzonderheden ontbraken nog. De aanslag was nog pas een half uur daarvoor gepleegd. Het was toen in Dallas half een ’s middags. Over de precieze toestand van de zwaar gewonde president bestond nog onzekerheid.
Er ging een schok door de wereld. Kennedy had in de ongeveer duizend dagen van zijn presidentschap, miljoenen mensen de hoop op vrede gegeven en op een nieuw begin. Dat was ook de uitstraling van zijn verkiezingscampagne geweest: een nieuwe generatie moest de mouwen opstropen en voor een ander Amerika gaan zorgen. Zijn politiek had hij de naam ‘New Frontier’ meegegeven om uit te drukken dat de Verenigde Staten na een periode van stilstand onder Eisenhower, weer in beweging moesten komen.
Kennedy maakte zich sterk voor allerlei sociale maatregelen zoals de medische zorg voor ouden van dagen. Hij reserveerde extra geld voor het onderwijs en wilde de stedelijke problemen aanpakken. Ook de tegenstelling tussen blank en zwart wilde hij overbruggen al kwam dat punt pas relatief laat, na een verscherping van de rassenstrijd en enkele harde confrontaties, op de presidentiële agenda.
Veldslag
In september 1962 werd Kennedy gedwongen zich nadrukkelijk met het rassenvraagstuk bezig te houden toen de zwarte student James Meredith geweigerd werd op de universiteit van Oxford, Missisippi. De universiteit moest blank blijven, meende zelfs gouverneur Ross Barnett en ondanks nadrukkelijk rechterlijk bevel kwam Meredith er niet in. Tot drie keer versperde gouverneur Ross zelfs in eigen persoon voor Meredith de deur.
Kennedy zag zich genoodzaakt de universiteit te laten bezetten door 300 federale marshalls. Een complete veldslag met van heinde en verre toegestroomde racistische burgers was het gevolg. Er vielen twee doden en honderden gewonden. Op 2 oktober kon James Meredith eindelijk toch aan zijn studie beginnen. De wapens hadden gezegenvierd, niet het verstand.
Ook de ernstige rassenrellen in Alabama, in mei 1963, maakten duidelijk dat het negerprobleem het belangrijkste politieke onderwerp moest zijn.
Burgerrechten
Zo ook de mars naar Washington met als hoogtepunt de grote demonstratie bij het Lincoln Memorial op 28 augustus 1963. Hier ontvouwde dominee Martin Luther King voor ruim 200.000 demonstranten in een magistrale toespraak zijn droom over een betere wereld met gelijkheid en vrede. Inmiddels had een slagvaardig reagerende Kennedy zijn uitgebreide wetsvoorstel voor de verbetering van de burgerrechten echter al bij het congres gedeponeerd.
Ondanks het nieuwe élan dat Kennedy teweeg bracht en de vele plannen die hij lanceerde, ligt de betekenis van deze president vooral in wat hij begonnen is, minder om wat hij heeft bereikt. Het niet uitvoeren van de door gewenste hervormingen komt niet alleen door zijn ontijdige dood maar ook door de tegenwerking van het congres.
Kennedy won in 1960 de presidentsverkiezingen van Richard Nixon met een zeer kleine meerderheid van 122.881 stemmen (op een totaal van 68,9 miljoen) maar hij leidde de wereld een nieuw tijdperk binnen. Hij maakte daarbij fouten, de mislukte invasie op Cuba in 1961 was ‘de blunder van de eeuw’, maar die durfde hij ook toe te geven. Met de blokkade van Cuba in 1962) deed hij zich daarentegen kennen als vastberaden en met zijn streven naar rassenintegratie als verzoener. Toch was hij was populairder in Europa dan in eigen land.
Drie schoten maakten een einde aan zijn leven. Nooit is de moordaanslag helemaal opgehelderd. Zijn presidentschap was te kort om te oogsten maar intensief genoeg om op de jaren zestig een stempel te drukken.
Gebeurtenissen in 1963
14 januari
De Franse president De Gaulle spreekt zijn veto uit over de toetreding van Engeland tot de EEG
18 januari
Een barre Elfstedentocht wordt gewonnen door Reinier Paping (31).
22 januari
De Duitse bondskanselier Conrad Adenauer en de Franse president De Gaulle tekenen een vriendschapsverdrag.
Maart
Grote mijnstaking in Frankrijk. 200.000 mijnwerkers staken 36 dagen.
mei/juni
In Zuid-Vietnam steken Boeddhistische monniken zichzelf op straat in brand om te protesteren tegen het autoritaire bewind van de (katholieke) familie Diem.
Op 1 november wordt president Diem bij een staatsgreep vermoord.
4 juni
De Boerenpartij van ‘boer’ Koekoek komt met 3 zetels in de Tweede Kamer.
26 juni
President Kennedy bezoekt Berlijn en spreekt bij grensovergang Friedrichstrasse, Check Point Charly, de gedenkwaardige woorden ‘Ich bin ein Berliner…’
26juli
Zware aardbeving verwoest Skopje, de hoofdstad van het dan nog Joegoslavische Macedonië. Er vallen 5000 doden en duizenden gewonden.
8 augustus
Grote treinroof op de posttrein van Glasgow naar Londen. De buit bedraagt 25 miljoen gulden.
Geboren in 1963
21 maart: Ronald Koeman, voetballer
9 juni: Tatjana Simic, sexbommetje
9 augustus: Whitney Houston, zangeres
Overleden in 1963
3 juni: Paus Johannes XXIII (82)
4 september: Robert Schuman (77), Frans staatsman en vader van de Europeese eenwording.
12 oktober: Edith Piaf (47), Franse zangeres