Misschien was het even schrikken in Oss en omgeving toen deze krant op de regionale pagina kopte dat de terreurbeweging IS ‘ook hier’ jongeren ronselt. Maar het was gelukkig in Tilburg en Eindhoven. Maar de boodschap is duidelijk: ook in onze achtertuin. Niemand kan om het internationaal terrorisme heen.
Moet de Osse gemeenteraad hiertegen stelling nemen? Lastige kwestie want de gemeenteraad gaat alleen over de gemeente. Daarom in het verleden ook geen stellingname tegen kruisrakketten, een pleidooi voor een kernwapenvrij Oss of een ‘aktiever vredesbeleid’ (1987). In een nog verder verleden zag Oss er echter niet tegenop om openlijk stelling te nemen in internationale gewelddadige conflicten. Maar toen waren het ook de katholieke broeders in Spanje die bedreigd werden. En dat lag in die dagen, tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) en de hoogtijdagen van het rijke roomse leven en de verzuiling, beduidend anders.
Tijdens de bloedige Spaanse Burgeroorlog trokken duizenden buitenlanders naar Spanje om te strijden voor of tegen het fascisme, het communisme, het nationalisme of andere ideologieën. Hierdoor kreeg de burgeroorlog een internationaal karakter. Er vonden de meest gruwelijke slachtpartijen plaats. Een triest hoogtepunt werd bereikt toen Hitler in 1937 de Luftwaffe inzette om het Baskische stadje Guernica plat te bombarderen.
In katholieke kringen werd de burgeroorlog gezien als een strijd tegen socialisme en communisme. De katholieke pers in Nederland verklaarde zich daarom solidair met de Spaanse geloofsgenoten en met generaal Franco als bestrijder van de ‘linkse monsters’. In de regionale krant De Stad Oss kreeg een Nederlandse missiepater die twintig jaar in Spanje had gewerkt, uitgebreid de gelegenheid om uit te leggen ‘waarom Franco moest ingrijpen’ (febr. 1937). Zijn serie artikelen maakte zoveel indruk dat de Osse afdeling van de katholieke ambtenarenbond A.R.K.A. de schrijver, pater Dominigo van Hout, uitnodigde voor een lezing in het Bondsgebouw. Die lezing vond plaats op 1 maart 1937. ‘Zeshonderd katholieken van Oss’ waren er op af gekomen. De zaal was ‘berstensvol’.
Pater Van Hout wist zijn publiek te boeien en opnieuw te verbijsteren. Zijn relaas loog er dan ook niet om. Hij had gezien hoe vrouwen en nonnen werden verkracht, hij wist dat er in één nacht 180 priesters waren vermoord, 74 meisjes waren gelijktijdig handen en voeten afgekapt en in de kerken van Madrid waren 17.808 gelovigen vermoord. Zelf was hij wel 24 keer met een revolver op de borst bedreigd, soms door meisjes van nauwelijks 16 jaar. Voor die ‘smerige marxisten’ had niemand dus een goed woord over.
De pater mobiliseerde veel steun voor de katholieke strijd in Spanje. Maar zijn verhaal was zo gekleurd dat een reactie bijna niet kon uitblijven. Die kwam in de vorm van een ingezonden stuk van ‘een socialistische Ossenaar’ in het socialistische Volksblad. ‘Gruwelpraatjes’ waren het, die over de Ossenaren waren uitgestort en bovendien ontleend aan een verdachte bron: een Italiaanse krant, schreef de woedende Osse socialist. Hij beschouwde de lezing dan ook als een propagandastunt om het socialisme zwart te maken.
De Stad Oss moest in reactie toegeven dat pater Van Hout hier en daar wel wat had overdreven maar dat een eendrachtig ondersteunen van de Spaanse katholieken van het grootste belang was. Ook katholieke Ossenaren moesten ‘handelend optreden’ om ‘het socialistische monster onder de knie te houden’. Hoeveel Ossenaren zouden er toen naar Spanje zijn afgereisd?
Eerder gepubliceerd in Brabants Dagblad 22 september 2015